Afgelopen week heb ik op school mijn spreekbeurt gehouden. Ik had het onderwerp Edelstenen gekozen.
Hieronder zie je de tekst van deze presentatie. Omdat deze tekst iets te lang was, heb ik het later nog wat ingekort.
Spreekbeurt Edelstenen
Mijn spreekbeurt gaat over edelstenen omdat ik die erg mooi en bijzonder vind. In de zomervakantie heb ik een soort bergkristal gevonden en zo kwam ik op het idee van dit onderwerp. Andere voorbeelden van edelstenen zijn de diamant of de robijn. Die namen kennen jullie waarschijnlijk wel. Ik zal hier later meer over vertellen. Aan de ketting die ik om heb hangen ook echte edelsteentjes.
Hoe ontstaan edelstenen?
De drie meest voorkomende manieren waarop gesteenten en ook edelstenen ontstaan zijn
1. door afkoeling van lava, dat is heel heet en gesmolten gesteente wat uit vulkanen komt
2. door samenpersing van aardlagen onder de grond of op de zeebodem
3. door afzetting van lagen door wind, water en gletsjers. Gletsjers, dat zijn een soort ijsrivieren. In sommige gesteenten zitten edelstenen zoals diamanten en robijnen. Deze edelstenen worden in mijnen opgegraven uit de grond en uit het gesteente gehaald. Vervolgens worden ze gesneden en geslepen, zodat ze mooi gaan fonkelen. Er zijn edelsteengrotten waar je zelf kunt zien hoe men edelstenen uit de bergen hakt.
Waaruit bestaat een edelsteen?
Bijna alle stenen bestaan uit samengeklonterde mineralen. Een mineraal is een vaste stof die op de aarde voorkomt, zoals bijvoorbeeld bergkristal of koper. Mineralen worden gebruikt om allerlei spullen van te maken. Je vindt ze dan ook overal om je heen. Bijvoorbeeld koper in munten en muziekinstrumenten of grafiet binnenin een potlood. Zout is ook een mineraal. Er zijn op aarde tot nu meer dan 3000 mineralen ontdekt. Uit honderd van die mineralen kunnen edelstenen ontstaan. De meeste edelstenen bestaan uit twee of drie mineralen. Een van de weinige edelstenen die uit één mineraal bestaat is bergkristal. Toen mensen voor het eerst bergkristal vonden dachten ze dat het bevroren water was, zo helder is deze steen.
Edelstenen herkennen
Als je wilt weten welke soort steen je voor je hebt, moet je op drie dingen letten:
• Kleur: Elke steen heeft z’n eigen opvallende kleur
• Vorm: Edelstenen zijn vaak opgebouwd in kristalvormen en die vormen zijn niet bij alle edelstenen hetzelfde
• Hardheid: Elk mineraal heeft zijn eigen hardheid. Edelstenen zijn vaak heel diep in de aarde onder het gewicht van enorme steenlagen ontstaan. De mineraal deeltjes zitten dicht tegen elkaar aan geperst. Dat maakt edelstenen ook zo hard. Diamant is met een 10 het hardste gesteente dat er is. Om te bepalen of een edelsteen echt is kun je er proberen op te krassen. Kun je op een edelsteen die lijkt op diamant een kras maken met een mes of stuk glas dan is het dus geen echte diamant.
Hoe worden edelstenen bewerkt?
Als edelstenen uit de mijnen worden gehakt, zijn ze nog niet klaar voor gebruik. Voordat men ze kan gebruiken, moet er het een en ander gebeuren om te laten zien hoe mooi een edelsteen is. Edelstenen worden vaak geslepen en gepolijst, waardoor de steen een mooie gladde vorm krijgt en gaat glanzen en schitteren. Dit doet men in een apparaat dat een beetje op een wasmachine lijkt. Omdat edelstenen zo hard zijn moet zo’n machine soms wel wekenlang dag en nacht draaien om de edelstenen mooi te maken.Diamanten worden vaak in mooie vormen geslepen met allemaal vlakjes van verschillende grootte. Die vakjes op een geslepen edelsteen heten facetten. Het slijpen van één enkele diamant kan soms wel maandenlang duren.
Echtheid bepalen
Veel mensen hebben geprobeerd edelstenen na te maken. Iedere edelsteensoort heeft een vaste samenstelling en een eigen kristalvorm. Wil je weten of je een echte edelsteen voor je hebt? Test dan hoe hard de steen is. Want elke steen heeft een bepaalde hardheid. Er is een hardheidsschaal ontwikkeld, de Schaal van Mohs, die loopt van 1 tot 10: Talk en gips zijn met 1 en 2 de zachtste mineralen. Gips kent iedereen wel van bijvoorbeeld het gips om gebroken armen en benen. Kwarts en bergkristal zijn met een 7 al vrij hard. De meeste edelstenen hebben een hardheid van 7 of hoger en diamant is met een 10 het hardste gesteente dat er is. Wat je verder moet weten: met een harde steen kun je krassen maken op een zachte steen, maar niet andersom. Kun je wel met een stukje glas op je steen krassen, maar niet met je vingernagel? Dan ligt de hardheid van jouw steen tussen de 6 en 2,5. Het is dan dus geen edelsteen.
Waarvoor worden edelstenen gebruikt?
Als sieraad
Mensen wilden altijd al graag edelstenen hebben omdat ze zo mooi zijn. Ze worden verwerkt in kronen, kettingen, oorbellen, armbanden en vele andere sieraden. Men draagt ze om te laten zien hoe rijk men is. Denk maar eens aan rijke families, koningen en koninginnen. Soms schenkt men edelstenen als bewijs van vriendschap en liefde. Ook geloven er mensen dat edelstenen een geneeskrachtige werking hebben (dus dat ze helpen bij klachten en ziekten). Er zouden ook diamanten zijn die de bezitter beschermen tegen vergiftiging of hem rijkdom schenken.
Edelstenen worden ook gekoppeld aan je sterrenbeeld, een maand of je zelfs je geboortedag.
Januari – Granaat / Februari – Amethist / Maart – Aquamarijn / April – Diamant / Mei – Smaragd/ Juni – Parel / Juli – Robijn / Augustus – Peridoot / September – Saffier / Oktober – Opaal / November – Topaas / December – Turkoois
Als gereedschap of in een instrument
Met diamant kun je allerlei andere materialen bewerken, bijvoorbeeld met een diamantboor. De tandarts bijvoorbeeld heeft een boor met een kop van diamant. Alleen zo kan hij in tanden en kiezen boren. En bijvoorbeeld ook ziekenhuis-instrumenten zoals het mesje van de dokter. Van sommige kristallen is bekend dat ze stroom kunnen vervoeren of afgeven. Er zitten dan ook kristallen in computers, cd-spelers, horloges en telefoonkaarten.
Er worden ook kristallen bollen gebruikt door waarzeggers. De waarzegster kijkt dan heel diep in de bol en ziet dan dingen die in de toekomst kunnen gebeuren. Geloven jullie dat?
> Naar deel 2 van deze spreekbeurt > : De beschrijving van diverse soorten edelstenen.